සංස්කෘතික ගස්

" අදිසි : මගේ කණ්නාඩි දෙක කොළ පාටයි. ගසුත් කොළ පාටයි. අපි හැමෝම ගස් වගේ..
මම : ගස් සොබා දහමට අයිති වුණේ ඉස්සර ..ගස් කියන්නෙ සොබා දහමෙ කොටසක් කියලද කියන්නෙ .. ?
අදිසි : ඔව්. ගස් කියන්නෙ සොබා දහම තමයි
මම : හැම ගහක්ම .. ?
අදිසි : ඔව්. හැම ගහක්ම. පොළවෙන් මතුවෙන හැම ගහක්ම .. ඇයි ?
මම : නිකන්.. "



මේ සංවාදය ඇරඹෙද්දි මගේ අදහස වෙනස් එකක් වෙමින් තිබුණා..‍සොබාදහම ගැන..‍සොබාදහම ස්වාභාවිකද කියන එක ගැන.. මට හිතුණා සොබා දහම අතීතයේ තිබුණ අර්ථකථනවලින් දැන් යම් දුරකට ගැලවිලා කියල.

අදිසි සොබාදහම දැක්කෙ ගස්වලින්.. ඉස්සර අපි කවුරුත් කිවුවෙ සොබාදහම යනු ගස්, ගල්, ගංගා -ඇළ - දොළ සහ සතුන් ය...කියලනෙ. අපිට පාසල්වල ඉ‍ගැන්නුවෙත් එහෙමයි.

ඒත් මට කාලයක පටන් හිතෙමින් තියෙනව ගස් සහ සතුන් ඇතුළු මේ පරිසරයේ ස්වාභාවිකයි කියා හිතන ඇතැම් කොටස් එහෙම නැහැයි කියල.. එහෙනම් මොකක්ද වෙලා තියෙන්නෙ ?

ගස් - සතුන් ස්වාභාවිකයි ??
නැහැ.
සංස්කෘතිකයි.

ඉස්සර සොබාදහමට අයිතිවෙලා තිබුණු ගස් දැන් cultural Plants වෙලා..
සතුනුත් එහෙමයි.. බල්ලා යනු තව දුරටත් බල්ලා නොවේ. ඩොගී,,, ටොමී, රෝසි, බ්‍රවුනි, ටෝනි, කළුවා, සුද්දා, .................

ඉස්සර ගස් වැවුණේ ඒවාට ඕනෑ හැටියට.
දැන් ගස් වැවෙන්නේ අපට ඕනෑ හැටියට.

අපිට ඕනෑ උසට..අපිට ඕනෑ හැඩයට..අපිට ඕනෑ තැනක..අපිට ඕනෑ කාලයට..

ගඟ ගලන්නෙත් එහෙමයි.

මං පොඩි කාලෙ ගස්වලට ඇස් දෙක කිට්ටු කරල ‍ගොඩක් වෙලා ඒව දිහා බලාගෙන ඉන්න ආස කළා.. රතුයි සුදුයි පුංචි තිත් වැටුණ හබරල පැල..පුංචි තුන් හුලස් ඵලයක් ඇතුලෙ කිරි රස ඇට පිරුණු පොලව මට්ටමේ හැදෙන බිං තඹුරු ගස්.. දම්පාටයි සුදු පාටයි පාට දෙකින් එක සුවඳින් හැන්දෑවට පිපෙන yesterday today tomorrow මල් ගස්.. මං ඒ කාලෙ හිතුවෙ ඒ හැම දෙයක්ම ස්වාභාවිකයි කියල..

ශිෂ්‍යත්වලාභිනියක් වෙලා කොළඹට ආවට පස්සෙ මෙහේ කරක් ගහන කොට මං දැනගත්තා ඒවාට මිලක්, තත්වයක්, පංතියක් හා කාර්යයක් (role) නියම වෙලා තියෙනවා කියල..

පාට පාට හබරල පැල මෙහේ පෝච්චිවල හිටවලා විකුණන කොට, අපේ ගෙදර බිතක්කනේ තිබුණු දාර ගස් වහගෙන උඩට නැගුණු මනි ප්ලාන්ට් මෙහේ ගෙවල් ඇතුළෙ සමෘද්ධිය කැන්දන පූජා ගහක් වෙන කොට, වැට දිගට ලවක් දෙවක් නැතුව වැවුණ ක්‍රෝටන් ගස් මෙහේ අතු පාහලා පෝච්චිවල ඉන්දවෙන කොට, එක අතකට සතුටු හිතුණා කැළේ වැවිලා කවුරුවත් නොදැක මැරිලා යන ගස්වලට නියම වටිනාකමක් ලැබුණා කියලා.. ඒත් ඒක හරි ‍නෑ කියලා ඒ එක්කම හිතට දැනුණා..හිනත් ගියා.. මේ නිකං ගලවගෙන එන්න පුලුවන් ගස්නෙ කියලා...

ඒ විතරක්ද ? මල්වලට තේරුම් මැවිලා.. මල්වලට කෘත්‍යයක් පැටවිලා..
රෝස නම් ආදරය.. ලිලී නම් රෝගියෙකුට.. කානේෂන් නම් මළ ගෙදරකට.. මං ඕවා ඉගෙන ගත්තේ මරදානේ මල් සාප්පුවලින්... අක්කාට යාළුවන්ට හිටපු ගමන් මල් අරන් සුබ පතන්න යද්දි..
කොහොමද උපන්දිනේකට කානේෂන් දුන්නා නම්...

මෙහෙම වුණේ ඇයි ?

මට හිතෙන විදිහට කැළේ හිටපු අපි සංස්කෘතික මිනිසුන් වෙන්න ගිය තැනදි තමයි මේ ඔක්කොම කණපිට පෙර‍ලුණේ..

බටහිරට අනුව සංස්කෘතිය ස්වභාව ධර්මයට පරස්පරයි. ඒ කියන්නේ ස්වභාව ධර්මය මනුෂ්‍ය චිරස්ථිතිය සඳහා වෙනස් කරන තැනදි තමයි සංස්කෘතිය පැන නගින්නේ කියලා ඔවුන් විශ්වාස කරන්නේ. නමුත් පෙරදිග දර්ශනයේ එහෙම නැහැ. ස්වභාව ධර්මය තුළින්ම තමයි සංස්කෘතිය පැන නගින්නේ කියලා ඔවුන් පිළි ගන්නෙ..එහෙනම් ‍ස්වභාව ධර්මය සමග සහජීවනයෙන් හිටි අපට මොකද මේ වෙලා තියෙන්නෙ..

ස්වභාව ධර්මය පරදවා නැතහොත් ජයග්‍රහණය කරමින් සංස්කෘතික වන්නට දරණ උත්සාහයෙදි ස්වභාවික හෝ සොබාදහමට අනන්‍ය වූ දේවල් ඉතිරිවීම තව දුරටත් සිදුවන්නේ නෑ වගේ පෙනෙනවා.

දැන් බලන්න බෝ ගහ.. ඒක කොයි තරම් සංස්කෘතිකද ? ආගමික ද ? ‍දේශපාලනිකද ?

ඉතින් මං මේ කියන කතාව පරිසරයේ අසංඛෙය වූ සියලු ගහ කොළට සර්ව සාධාරණ වෙන්නේ නැහැ... නමුත් මෙහෙම පැත්තකුත් තියෙනවා‍ නේද කියලා මට හිතෙනවා..

ඉතා කෙටියෙන්.. දැනට එච්චරයි.

-